Als er wanpraktijken waren rond je adoptie - ervaringen van geadopteerden

Omdat de deelnemende geadopteerden al volwassen waren, hadden wanpraktijken over het algemeen al meer dan 20 jaar geleden plaatsgevonden, vooral voorafgaand aan hun adoptie in het land van herkomst en/of tijdens de adoptieprocedure. Vaak hadden de geadopteerden ze later in hun leven ontdekt, bijvoorbeeld tijdens zoektochten. 

De geadopteerden gaven aan dat wanpraktijken bij interlandelijke adoptie een grote invloed hadden op hun emotionele welzijn. Vaak leverde het langdurige problemen op meerdere terreinen, vooral op het gebied van trauma, identiteitsontwikkeling en relaties. Men noemde bijvoorbeeld problemen met eigenwaarde, hechting, verlatingsangst en rouw. Het had ook effect op hun eigen ouderschap. 

Geen woorden voor

Meerdere geadopteerden gaven aan dat het heel moeilijk was om gehoord te worden. Doordat wanpraktijken bij adoptie niet pasten bij het positieve verhaal rond adoptie, werd dit in de maatschappij vaak niet erkend. Het verhaal dat de geadopteerde dankbaar moest zijn overschaduwde vaak de complexe en ambivalente ervaringen waar geadopteerden mee worstelden. Dat leverde een extra last voor de geadopteerden. Zij konden soms zelf ook niet begrijpen waarom ze emotionele en lichamelijk reacties kregen, er was geen herkenning en geen taal om dit in te vatten en de eigen ervaringen te interpreteren. Soms leverde het ontdekken van wanpraktijken ook spanning binnen het adoptiegezin, waar het kon leiden tot het zich schuldig voelen van de adoptieouders of tot conflicten. 

Rouw

Er was vaak weinig begrip en erkenning voor de rouw van de geadopteerden om hun verliezen, er werd als het ware ook geen toestemming voor gegeven. Daarbij zijn rouw rond een eerste familie, waarbij je ook nog gebrek aan informatie over deze familie hebt, en rouw rond het verlies van een culturele context binnen een gezin dat dit niet heeft, extra gecompliceerd.

Informatiegebrek

Een gemeenschappelijke leidraad in veel verhalen was het gevoel van onrecht door gemis aan correcte informatie over de achtergrond.  Door het gebrek aan correcte informatie bleef een doorgaand identiteitsconflict in stand. Men voelde dat het gemis van de eigen geschiedenis geweld deed aan het recht op identiteit en dat hen daarmee een fundamenteel menselijk recht was afgenomen. Correcte informatie en de toegankelijkheid hiertoe was daarom erg belangrijk.

Wat nodig?

De geadopteerden bleken een sterke behoefte te hebben aan maatschappelijke erkenning dat zij slachtoffer waren van wanpraktijken. 

Men benadrukte het belang van psychologische hulp en counseling voor het kunnen accepteren en verwerken van het feit dat er wanpraktijken hadden plaatsgevonden. Ook dat er ruimte mag zijn voor verdriet en gebrek aan duidelijke antwoorden. De complexiteit en specificiteit van adoptie-gerelateerde problematiek vraagt om een kwalitatief goede en gespecialiseerde adoptienazorg, zowel voor de geadopteerden als voor hun adoptieouders. Herenigingen kunnen gecompliceerd zijn en verwarrend, onder andere doordat verhalen niet bij elkaar aansluiten, omdat informatie mist en omdat er verschillen kunnen zijn in verwachtingen en culturele kaders. 

Hiernaast gaf men aan ook ondersteuning nodig te hebben bij medische zaken, administratieve zaken (zeker bij de zoektocht), juridische zaken en financiën. Bovendien werd het belang van preventie van wanpraktijken bij huidige interlandelijke adoptie genoemd. 

De meerderheid van de geadopteerden onderstreepte hoe belangrijk goede relaties binnen het adoptiegezin waren wanneer wanpraktijken waren ontdekt. Het gezin kon een onvoorwaardelijke bron voor steun en kracht zijn voor de geadopteerde. Ook contacten met lotgenoten waren heel waardevol, onder andere voor het delen van ervaringen en het je realiseren dat je niet de enige was. 

Villanueva O’Driscoll, J., Jaspers, Y., & Vanspauwen, N. (2022). Transnational Adoption: A Curse or a Blessing? The Psychosocial Impact of Malpractices in Transnational Adoption on Adoptees. Adoption Quarterly, 1-30.

Samenvatting Gera ter Meulen, 2023