Communicatie rond roots, dilemma’s boven tafel

Er is al veel bekend over het belang van open adoptiecommunicatie binnen adoptiegezinnen. Maar steeds vaker is er contact met de oorspronkelijke familie. Ook daarbij heeft adoptiecommunicatie invloed op het welzijn van zowel de geadopteerden, de geboorteouders als de adoptieouders. Dit artikel over gezinscommunicatie verkent thema’s die hierbij relevant kunnen zijn.

 “Van wie is het achtergrondverhaal?”

Adoptieouders hebben bij de adoptie informatie gekregen over de achtergrond van hun adoptiekind en zo mogelijk over de geboorteouders. Maar van wie is deze informatie en wie bepaalt wat gedeeld wordt? Wanneer het kind jong is, zijn de adoptieouders als het ware gevolmachtigden van de informatie, zij moeten bepalen wanneer zij welke informatie delen met het kind en met anderen. In de loop van de tijd verschuift het eigenaarschap naar de geadopteerde. 

Achtergrondinformatie is soms beladen of gevoelig. Adoptieouders realiseren zich vlak na de adoptie niet altijd de privacy-gevoeligheid van de informatie en ook voor geadopteerden kan het lastig zijn te bepalen wat je met wie deelt. Omdat het meestal informatie over de geboortefamilie betreft, hangt wat het adoptiegezin met de informatie doet ook samen met de privacy en het belang van de geboorteouders. 

Contact kan het leven van de geboortefamilie op zijn kop zetten. Een geboortemoeder kan andere belangen hebben bij wel of geen contact dan de geadopteerde. En wanneer er contact is, kan het lastig zijn hoe de verschillende partijen met wederzijdse informatie om willen gaan, hoe open of hoe begrensd. 

Er zijn zelfs praktijken waarbij vreemden op zoek gaan naar informatie over geadopteerden en hun geboortefamilie zoals bij ‘wide net searching’ in China. Hierbij probeert men in een regio van zoveel mogelijk geboortefamilies reacties te krijgen, om zo voor elke eventuele geboortefamilie een match te vinden met elke eventuele geadopteerde. Van wie is deze informatie en hoe ga je ermee om?

Wie initieert de zoektocht en vanuit welke motieven? 

Tegenwoordig proberen veel adoptieouders hun kind te betrekken bij zijn of haar oorsprong. We hebben tenslotte geleerd dat dat belangrijk is voor de identiteitsontwikkeling van interlandelijk geadopteerde kinderen. Toch blijkt het ook lastig om te bepalen wat een specifiek kind nodig heeft – dat blijkt uit studies waarin geadopteerden niet altijd positief zijn over de inspanningen van hun ouders. Er is nog veel te leren van het perspectief van geadopteerden op deze culturele socialisatie en rootsreizen.

Ook bij zoektochten: wie bepaalt dat er gezocht wordt? Adoptieouders gaan soms al zoeken voordat hun kind inspraak kan hebben. Kunnen adoptieouders door met hun kind te praten inschatten of hun kind een belang heeft bij een rootsreis, of juist niet? Mogelijk kan je met open gesprekken spanningen tussen adoptieouder en adoptiekind over macht en controle bij de besluitvorming over zoeken verzachten. Open communicatie kan ook helpen bij beslissingen over de timing en vorm van delen van achtergrondinformatie en uiteindelijk de geadopteerde de mogelijkheid geven om te bepalen of er een rootsreis of zoekactie gedaan wordt. Maar dit zijn ingewikkelde kwesties. 

Culturele aspecten

Contact bij interlandelijke adopties kan extra ingewikkeld zijn door verschillen in culturele en etnische achtergronden. Zeker na een hereniging kan men aanlopen tegen de ongeschreven wetten van cultuur van de geboortefamilie en van de adoptiefamilie. Zo kan wat de ene partij als zorgzaam of geïnteresseerd beschouwt, door de andere partij als grensoverschrijdend gevoeld worden. Vaak blijkt dat herenigde partijen emotioneel niet goed voorbereid zijn en tegengestelde verwachtingen hebben. Ook ongelijkheid kan een rol spelen: als geboorteouders niet de mogelijkheid hadden om begrip van westerse cultuur te ontwikkelen waardoor ze het effect van hun gedrag niet kunnen inschatten. Ook de geadopteerde kan het effect van eigen gedrag niet altijd inschatten. Om geadopteerden en geboorteouders elkaar beter te laten begrijpen is begrip van de verschillende culturele waarden nodig en hoe die culturele waarden doorspelen in het omgaan met elkaar. Voortdurende relaties tussen geboortefamilie en interlandelijk geadopteerden vereisen dit begrip van elkaars cultuur en flexibiliteit in communicatie en gedrag. 

Meer inzicht

Onderzoek naar communicatie rond de achtergrond van de geadopteerden kan helpen bij het omgaan met deze dilemma’s. Met meer inzicht kunnen relaties tussen geadopteerden, geboortefamilie en adoptiegezinnen mogelijk gemakkelijker worden.

Suter, E. A., & Docan-Morgan, S. (2022). Setting the Agenda: A Family Communication Research Agenda for Examining Birth Family Search and Reunion in the Transnational Adoption Context. Journal of family communication, 22(4), 387-395. 

Samenvatting Gera ter Meulen, december 2022.