De waarde van adoptie als kinderbeschermingsmaatregel

Bedreigde basis
Wanneer kinderen niet meer thuis kunnen wonen, moet een oplossing gevonden worden die in het beste belang van de kinderen is. Veel kinderen zijn op jonge leeftijd verwaarloosd, mishandeld en/of zijn opgevangen in tehuizen. Het is gebleken dat de ontwikkeling van hun hersenen, groei, gezondheid, hechting en emotieregulatie hierdoor uit balans raakt. Risico op gedragsproblematiek wordt groter en daarmee later ook op psychiatrische problematiek. De schade is niet simpel te verhelpen via medicatie of psychotherapie.
Wanneer kinderen daarna ook nog worden blootgesteld aan instabiele pleegzorg-plaatsingen, nemen risico’s zelfs toe. Overplaatsingen kunnen leiden tot meer problemen in gedrag, opleiding en sociale contacten en hangen samen met hoger gebruik van geestelijke gezondheidszorg en meer aanvaringen met de wet.

Permanentie
Bij uithuisplaatsingen moeten autoriteiten altijd een afweging maken tussen enerzijds het recht van gezinnen op privacy en familieleven (de Rechten van de Mens) en anderzijds het risico op aantasting van het recht op veiligheid, ontwikkelingskansen en een liefdevol gezin (de Rechten van het Kind). Hereniging is daarom ook steeds de eerste optie, maar levert ook een risico op overplaatsingen, want helaas mislukt het vaak en worden kinderen opnieuw uit huis geplaatst.
 
Steeds weer laten studies zien dat kinderen voor hun ontwikkeling continuïteit, koestering, veiligheid en vertrouwen nodig hebben en dat dit het beste is te borgen binnen een gezin – niet in een instelling. Hierbij wordt het belang van ‘permanentie’ steeds meer onderkend. Permanentie is meer dan stabiliteit in plaatsing - permanentie omvat zowel juridische, plaats- als relationele continuïteit:

• Juridische permanentie: degene die de juridische verantwoordelijkheid over het kind heeft, is steeds dezelfde. Liefst de oorspronkelijke ouders, maar wanneer die daartoe niet in staat zijn, kunnen het ook voogden, instellingen of adoptieouders zijn. Alleen bij oorspronkelijke ouders of bij adoptieouders blijft juridische permanentie levenslang bestaan, bij pleeg- en instellingszorg stopt juridische verantwoordelijkheid bij volwassenheid.
• Permanentie van plaats: het kind woont zoveel mogelijk op dezelfde plek.
• Relationele (of psychologische) permanentie: het kind kan zich hechten aan de ouders en andere gezins- en familieleden en omgekeerd. Er bestaat een levenslange onvoorwaardelijke band en men weet voor altijd als familie met elkaar verbonden te zijn.
  
  

Kans
De kinderbeschermingsmaatregel met de hoogste kans op permanentie is adoptie. Wetenschappelijke studies laten zien dat de meeste kinderen na adoptie in een liefdevol gezin verbazingwekkend herstel laten zien. De meeste volwassen geadopteerden blijken zich goed aan te kunnen passen. Eventuele problemen hangen vooral samen met de ernst en duur van de ontberingen voorafgaand aan hun adoptie.

Omdat adoptie hoge permanentie en herstel levert, zien de auteurs adoptie als een volwaardige optie voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen. Onder voorwaarde dat overheden zorgen dat alle procedures ethisch verlopen, adoptieouders goed worden voorgelicht en adoptieouders, geadopteerden en biologische familie toegang hebben tot adoptie-competente hulp. Geadopteerden hebben recht op inzage in hun dossiers. Misstanden kunnen nooit getolereerd worden en overheden moeten alert zijn en zorg dragen voor slachtoffers.

Meer lezen

Palacios, J., Adroher, S., Brodzinsky, D. M., Grotevant, H. D., Johnson, D. E., Juffer, F., Martinez-Mora,L., Muhamedrahimov, F.J., Selwyn, J. and Tarren-Sweeney, M. (2019). Adoption in the service of child protection: An international interdisciplinary perspective. Psychology, Public Policy, and Law, 25(2), 57-72.

naar de website van KennisBureau ter Meulen